Alimenty na współmałżonka – wszystko co warto wiedzieć

Zawarcie związku małżeńskiego to nie tylko forma przypieczętowania swoich uczuć, ale także gotowość wstąpienia w prawa i obowiązki małżonków, które uregulowano w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Jednym z obowiązków małżonków jest wzajemna pomoc, która swoim zakresem obejmuje również wsparcie materialne. Obowiązek ten w zmodyfikowanej postaci pozostaje aktualny również pomimo rozwodu i w tym celu ustawodawca reguluję kwestię alimentów od byłego małżonka. O tym co to oznacza w praktyce, będzie mowa niżej.

Alimenty na małżonka przed rozwodem

O alimentach na małżonka przed rozwodem możemy mówić jedynie potocznie. W istocie chodzi o obowiązek każdego z małżonków do przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, który może być realizowany m.in. poprzez dostarczanie rodzinie materialnych środków, a także poprzez prowadzenie gospodarstwa domowego lub wychowanie dzieci. W małżeństwie często dochodzi do podziału ról, w ramach którego jeden z małżonków w większej mierze poświęca się opiece na dziećmi i prowadzeniu gospodarstwa domowego, podczas gdy główne źródło materialnych środków utrzymania stanowi dochód zarobkowy drugiego małżonka. Dlatego też w przypadku, gdy małżonek nie wywiązuje się z obowiązku dostarczenia środków w celu prawidłowego funkcjonowania rodziny, ustawodawca przewiduje dwa rozwiązania: powództwo o przyczynienie się do zaspokajania życiowych potrzeb rodziny oraz powództwo o nakazanie wypłacania małżonkowi wynagrodzenia za pracę drugiego małżonka.

Zaspokojenie potrzeb rodziny – ile powinien płacić małżonek?

Zakres obowiązku przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny wyznaczają możliwości zarobkowe i majątkowe każdego z małżonków. Warto wiedzieć, że nie chodzi tu o faktycznie uzyskiwane dochody – uwzględnia się bowiem dochody, które małżonek uzyskałby gdyby w pełni wykorzystywał swoje siły oraz kwalifikacje i zdolności zarobkowe. Zakres świadczenia powinien jednocześnie odpowiadać zasadzie równej stopy życiowej małżonków. Oznacza to, że sytuacja osoby uprawnionej i zobowiązanej w zakresie środków utrzymania powinna być do siebie zbliżona. Warto pamiętać, że występując z powództwem o przyczynienie się do zaspokajania życiowych potrzeb rodziny nie ma znaczenia, czy małżonkowie mają dzieci, bowiem obowiązek przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb dotyczy rodziny jako całości.

Alimenty na małżonka po rozwodzie

Jeśli chodzi o alimenty na rzecz byłego już małżonka, czyli po rozwiązaniu małżeństwa, kluczowe znaczenie ma kwestia winy w rozpadzie pożycia małżeńskiego:

1. rozwód bez orzekania o winie lub rozwód z winy obu stron. W takiej sytuacji, małżonek może żądać od byłego partnera dostarczenia środków utrzymania, przy czym przepisy prawa rodzinnego zastrzegają, że warunkiem wystąpienia z takim żądaniem jest popadnięcie w stan niedostatku. W dużym uproszczeniu można stwierdzić, iż stan niedostatku oznacza niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb egzystencjalnych. Warto zaznaczyć, że niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb musi być usprawiedliwiona – oznacza to, że stan niedostatku nie może wynikać – przykładowo – z lenistwa małżonka. Występując z roszczeniem o dostarczenie środków utrzymania należy wykazać, że małżonek w pełni wykorzystuje swoje możliwości by uzyskać środki na własne utrzymanie.
2. rozwód z wyłącznej winy jednego z małżonków. W takim przypadku, małżonek niewinny może żądać alimentów, jeśli jego sytuacja materialna uległa istotnemu pogorszeniu. Warto zaznaczyć, że pogorszenie sytuacji materialnej nie musi oznaczać niedostatku. Chodzi tu zatem o sytuacje, kiedy po rozwodzie małżonek niewinny nie może zaspokoić swoich potrzeb w takim zakresie i na takim poziomie jak to miało miejsce w trakcie trwania małżeństwa, nawet jeśli wykraczają one poza zakres podstawowych potrzeb egzystencjalnych.

Zaspokojenie potrzeb rodziny – kiedy wygasa?

Obowiązek małżonków wynikający z art. 27 k.r.o. wygasa z chwilą ustania małżeństwa, czyli m.in. wraz z uprawomocnieniem się wyroku rozwodowego.  Co więcej, w orzecznictwie przyjmuje się, że ustanie wspólnego pożycia (separacja faktyczna) nie uchyla tego obowiązku, co oznacza, że powinien on być wykonywany do czasu rozwodu, nawet jeśli między małżonkami ustały wszelkie więzi. Jest to o tyle istotne, że opisany wyżej obowiązek alimentacyjny między małżonkami po rozwodzie może zostać ustalony najwcześniej w ramach wydanego wyroku rozwodowego.

Dzięki regulacji art. 27 k.r.o. małżonek, który w wyniku rozstania nie jest w stanie zaspokoić potrzeb rodziny zgodnie z zasadą równej stopy życiowej, może otrzymać środki od drugiego małżonka do czasu rozwiązania małżeństwa. W tym celu można wystąpić z żądaniem zabezpieczenia roszczenia zaspokojenia potrzeb rodziny na czas postępowania rozwodowego. – dodaje adwokat Agata Koschel-Sturzbecher.

Alimenty na małżonka – kiedy wygasają?

W przypadku gdy małżeństwo zostało rozwiązane przez rozwód bez orzekania o winie,  obowiązek alimentacyjny, wygasa z upływem pięciu lat. Przepisy prawa rodzinnego przewidują jednak uprawnienie do przedłużenia tego terminu, zastrzegając jednocześnie że takie żądanie musi być uzasadnione wyjątkowymi okolicznościami. Zastrzeżenie 5-cio letniego terminu trwania obowiązku alimentacyjnego nie wyłącza jednak możliwości wystąpienia w tym czasie z powództwem o jego uchylenie. Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego w. razie zmiany stosunków, które stanowiły podstawę rozstrzygnięcia, można żądać zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego. Innymi słowy, w sytuacji gdy małżonek uprawniony do środków utrzymania nie znajduje się już w stanie niedostatku (np. wskutek podjęcia lepiej płatnej pracy) małżonek zobowiązany do płacenia alimentów może domagać się ich uchylenia.

W pozostałych przypadkach (gdy rozwód odbył się z winy obu stron lub wyłącznej winy jednego małżonka) świadczenie na rzecz osoby uprawnionej wygasa dopiero w razie zawarcia przez nią nowego małżeństwa. Warto podkreślić, że ustawową przesłanką wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego nie jest jest pozostawanie w związku nieformalnym. Nie oznacza to jednak, że małżonek uprawniony do świadczeń alimentacyjnych może pozostawać w bezterminowym konkubinacie licząc, że obowiązek alimentacyjny nie wygaśnie. W orzecznictwie zauważa się bowiem, że taka sytuacja prowadziłaby do uprzywilejowania jednego z rozwiedzionych małżonków, co byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Niezależnie od powyższego, fakt pozostawania w konkubinacie może mieć również wpływ na zakres należnych świadczeń alimentacyjnych.

____________________________________________________________________________________________

• • Jeżeli spodobał Ci się ten artykuł – udostępnij go dalej!
  • Na fan page’u na facebooku dzieje się dużo więcej i z dużą dawką humoru. Wpadnij do nas!
  • Chcesz porozmawiać z innymi rodzicami? Zapraszamy do zamkniętej grupy na facebooku!
  • Jeśli chcesz podzielić się swoją historią, opinią, doświadczeniem na łamach portalu, napisz do nas: kontakt@multirodzice.pl
  • Będzie nam miło, jeśli dasz znać znajomym o multiRodzicach. Sharing is caring!